BRYŁA W ŚWIETLE

Artystka: Maria Kiesner

Miejsce: Galeria 101 Projekt

Data: 20.05-03.06.2021

Kurator wystawy: Magdalena Durda-Dmitruk

ZOBACZ KATALOG

Projekty, szkice czy makiety stanowią nieodłączną część procesu realizacji zarówno architektonicznych, jak i artystycznych. Jako zaczyn, bądź istotny etap prowadzący zazwyczaj do finalnego dzieła, umożliwiają wejście w zakamarki jego powstawania, przyjrzenie się danej realizacji „od kuchni”. Czasami dają wręcz złudzenie współuczestniczenia w działaniu twórczym, podglądania kolejnych kroków, wahań, poszukiwań autorów. Są czymś osobistym, intymnym, niejednokrotnie tworzonym „do szuflady”, często skrywanym przez twórców. W ostatnich latach szkice, czy makiety modernistycznej architektury stanowią ważną inspirację dla nowych cykli obrazów Marii Kiesner – czy to malowanych w zamknięciu, podczas 14-dniowej kwarantanny czy wcześniejszych będących zapisem reminiscencji po wystawie „Gdynia-Tel Awiw”, która miała dwie odsłony w Muzeum POLIN oraz Muzeum Miasta Gdyni (2019/2020). Cykl poświęcony modernistycznemu dziedzictwu obu miast powstał w oparciu o archiwalia i zdjęcia. Ikoniczne budowle „białych miast” oglądaliśmy w pozbawionych sztafażu i urbanistycznego otoczenia nowych, malarskich okolicznościach (np. Dom Rubinsky’ego, obiekty o zaokrąglonych narożach, oplecione wstęgowymi balkonami przy placu Ziny Diezengoff, czy domy-okręty jak gdyński „Bankowiec”). Fascynacja dziedzictwem modernizmu Tel Awiwu i Gdyni przekuta została przez autorkę w kolejną serię prac, tym razem inspirowaną misternie skonstruowanymi przez biuro projektowe La Skala makietami budynków. Powstały, podobnie do ich dokumentacji fotograficznej w wykonaniu Wojtka Wilczyka, z myślą o ekspozycji i katalogu1. Część projektów budowli znalazła odzwierciedlenie w późniejszych realizacjach. Inne stanowiły jedynie zapis utopijnych wizji architektów. Studiowanie makiet i szkiców architektury to kolejna pasja Kiesner. Autorka eksploatuje je na dwa sposoby. Z jednej strony korzysta z archiwaliów i dokumentacji fotograficznej i na tej podstawie tworzy malarskie ‘wariacje’ na ich temat, z drugiej konstruuje własne, kolażowe „wprawki” do obrazów. Uwiedziona urodą modeli, z idealnymi proporcjami okien, balkonów, gzymsów, oszczędnym detalem, wyabstrahowuje je z otoczenia, wkomponowując ich ‘portrety’ w tła z różnorodnymi wariantami pogodowymi. Część obrazów powstaje w nawiązaniu do charakterystycznej, pogodnej kolorystyki „białych miast jutra” – bieli ścian, błękitu morza i żółcienia – jako koloru piasku i słońca. Większość utrzymana jest w dość mrocznej i chłodnej tonacji. Raz oglądamy ciemną bryłę na tle pogodnego nieba, kiedy indziej jasną w burzowym, ekspresyjnie malowanym w odcieniach fioletów entourage. Z pełnych prostoty prac emanuje napięcie i niepokój. Podobnie do poprzednich cykli, artystkę intryguje układ prostych elementów – pionów, poziomów, skosów oraz ich różnorodne kolorystyczne i światłocieniowe warianty. Wybiera makiety sfotografowane w mocnych skrótach perspektywicznych. Robi ich malarską rekonstrukcję, zgłębiając tektonikę, skalę, proporcje. Efekt uzyskany na obrazie mocno odbiega od pierwowzoru. Kolaże i recycling szkicowników Obrazy Kiesner malowane są przeważnie w nawiązaniu do jej kolaży. Do ich konstruowania posłużyła się niewykorzystanymi i pozostawionymi przez nieżyjących artystów papierami, okładkami bloków rysunkowych i szkicowników z PRL-owskich czasów. Noszą one ślady tamtych realiów np. druku w szaro-oliwkowych odcieniach czy specyficznego, zblokowanego liternictwa. Na stare podkłady nalepia wycinanki z kadrami szkiców modernistycznej architektury z różnych podręczników czy internetu. Kolaże powstają z odpadków, pracownianego „śmietniska”, przypadkowych fragmentów reprodukcji grafik, ksero, pleców od bloku rysunkowego, notatnika. Autorka spontanicznie zestawia je ze sobą, docina, nawarstwia, wprowadzając na nie rysunek ołówkiem i kredkami oraz liczne podmalówki. Widzimy ślady plam, zdarć, zadrapań, taśmy. W wersji szkicowej tworzy nie tylko szkielet kompozycji ale eksperymentuje też z różnymi wariantami kolorystycznymi przyszłych obrazów. W świadomie niedopracowanych ‘wprawkach’ z przeskalowaniami i uproszczeniami odnajdujemy powidoki praktyk artystów z Polskiej Szkoły Plakatu. Kiesner zdradza w nich również ogromną fascynację rysunkiem architektonicznym. W zapiskach architektów doceniając przede wszystkim pierwszy impuls, świeżość zamysłu. W niepozornych szkicach studyjnych szczególnie intryguje ją utopijność myślenia, pozostawienie na etapie projektowym.2 Od ponad dwóch dekad Maria Kiesner wyraziście wpisuje się w pejzaż sztuki współczesnej. Reprezentuje pokolenie urodzonych w latach 70. XX w. polskich twórców na różne sposoby odnoszących się do architektonicznego dziedzictwa modernizmu i socmodernizmu. W przeważnie wielkoformatowych płótnach nieraz utrwalała zapomniane relikty minionej epoki: budynki użyteczności publicznej, reprezentacyjne budowle, kameralne wille czy drobną architekturę miejsc rekreacji. W malarskiej refleksji na temat pejzażu miejskiego poszukiwała dla niego nowej formy. Innym obszarem eksploatacji były miejsca związane z ważnymi dla niej grupami, kierunkami, nurtami czy twórcami (np. Bauhaus, Kobro, Dom Richtera). Jak niegdyś posiłkując się starymi pocztówkami czy cudzymi, zrastrowanymi, niedoskonałymi fotografiami z popularnych gazet, albumów, podręczników, archiwów, bądź internetu tworzyła malarskie ‘portrety’ architektury, tak teraz z uważnością podchodzi do makiet i projektów budowli znanych i mniej znanych architektów. Zauroczona telawiwskimi i gdyńskimi modernistycznymi budowlami i ich modelami Maria Kiesner nieustannie wydaje się malować ten sam obraz kontynuując rozważania na temat prostych brył w świetle. Magdalena Durda-Dmitruk